Τι τύπου σχέση κάνεις; Ασφαλή, υπερεμπλεκόμενη, απορριπτική ή φοβική;

Η ψυχολόγος Ιωάννα Νικολάτου εξηγεί αυτά που μερικές φορές στη ζωή σου μοιάζουν ανεξήγητα και σε ταλαιπωρούν…

Από τη στιγμή της γέννησης (ερευνητές υποστηρίζουν ότι και κατά τη διάρκεια της ενδομήτριας ζωής) το άτομο έχει την ανάγκη δημιουργίας ενός δεσμού, στον οποίο να μπορεί να στηριχτεί και να του παρέχει ασφάλεια. Το βρέφος στρέφεται στη μητέρα-τροφό (αλλά και στα υπόλοιπα πρότυπα του άμεσου περιβάλλοντός του) ζητώντας την ικανοποίηση των αναγκών του. Σε αυτήν την περίοδο βρίσκεται σε πλήρη εξάρτηση από τα πρόσωπα αυτά. Αν εισπράξει τροφή, αγάπη και περιποίηση θα αισθανθεί ασφάλεια και εμπιστοσύνη απέναντί τους. Αυτό είναι ένας ασφαλής δεσμός που βιώνει κανείς ήδη από τη βρεφική ηλικία. Σε αντίθετη περίπτωση, δηλαδή αν παραμελούνται οι ανάγκες του, το βρέφος εμφανίζει δυσπιστία και καχυποψία απέναντι στους άλλους.

Το είδος δεσμού, λοιπόν, που έχουμε αναπτύξει τα πρώτα χρόνια της ζωής μας, επηρεάζει την επιλογή του συντρόφου μας και γενικότερα των ατόμων που μας περιβάλλουν στη μετέπειτα ζωή μας.

Οι τύποι δεσμού είναι τέσσερις σύμφωνα με τον ειδικό και επιστήμονα J.Bowlby:
1. Ο ασφαλής τύπος
2. Ο υπερεμπλεκόμενος τύπος
3. Ο απορριπτικός και
4. Ο φοβικός τύπος

O ασφαλής τύπος
Μία γυναίκα, η οποία από την παιδική της ηλικία έχει αναπτύξει έναν ασφαλή δεσμό με τους γονείς της, αισθάνεται και η ίδια ασφαλής στις σχέσεις της. Δημιουργεί σχέσεις, δεν τις αποφεύγει και δεν έχει ανάμεικτα ή αμφίθυμα συναισθήματα γι’ αυτές (π.χ. τον θέλω ή δεν τον θέλω). Το πιθανότερο είναι να κάνει σχέση με ένα άλλο εξίσου ασφαλές άτομο και η σχέση τους να είναι μακροχρόνια. Βλέπει τον εαυτό της σαν ζεστό και προσηνές άτομο. Νιώθει άνετα να είναι κοντά σε έναν άνθρωπο και το απολαμβάνει. Επίσης, η γυναίκα αυτή έχει τις κατάλληλες κοινωνικές δεξιότητες και ζητά τον ίδιο βαθμό κοινωνικότητας και από το σύντροφό της. Δείχνει κατανόηση για τη συμπεριφορά του συντρόφου της, τον συγχωρεί με ευκολία ακόμη κι όταν δεν είναι ευχαριστημένη με τη σχέση ή όταν έχει κακή διάθεση.

Ο υπερεμπλεκόμενος τύπος
Προχωρώντας στον υπερεμπλεκόμενο τύπο, θα συναντήσουμε μία γυναίκα η οποία αισθάνεται ασφαλής και αυτή στη σχέση της. Δημιουργεί σχέσεις, δεν τις αποφεύγει, αλλά η διαφορά με τον πρώτο τύπο είναι ότι σε αυτή την περίπτωση έχει ανάμεικτα ή αμφίθυμα συναισθήματα γι’ αυτές (π.χ. να μείνω μαζί του ή να τον χωρίσω?). Νιώθει έντονη επιθυμία να έρθει κοντά σε έναν άνθρωπο, προσπαθεί πάρα πολύ να φτιάξει μια σχέση και πιστεύει πως της αξίζει μία υγιής σχέση. Παρ’ όλ’ αυτά αγωνιά συνεχώς μην τυχόν ο σύντροφός της την αφήσει. Ψάχνει διαρκώς μέσα στη σχέση για τα σημάδια της επικείμενης εγκατάλειψης ή «προδοσίας». Πάσχει χρόνια από ζήλια. Οι σχέσεις της, αρχίζουν και τελειώνουν, ξαναρχίζουν και ξανατελειώνουν κ.ο.κ. Δυσκολεύεται να κρατήσει ένα σύντροφο για πολύ. Μία τέτοια γυναίκα αναζητά συνέχεια το έτερό της ήμισυ, το σωστό σύντροφο, μα, σαν να μην το βρίσκει ποτέ…

Ο απορριπτικός
Αντίθετα, στον απορριπτικό τύπο έχουμε μία γυναίκα η οποία είναι ανασφαλής, αποφεύγει τις σχέσεις αλλά όταν έχει μία τα συναισθήματά της γι’ αυτήν δεν είναι διόλου αμφίθυμα. Η ανεξαρτησία έχει σημασία γι’ αυτήν, στηρίζεται στον εαυτό της, είναι αυτάρκης σε βαθμό ίσως υπεροψίας. Δεν βασίζεται στους άλλους και άμα προκύψουν εντάσεις, πίεση και προβλήματα στις σχέσεις αποτραβιέται. Της αρέσει μεν το σεξ, αλλά τείνει να είναι ψυχρή και εσωστρεφής. Δεν εμπιστεύεται τους ανθρώπους και δείχνει πως μπαίνει και βγαίνει από μια σχέση σχεδόν σαν να μη συμβαίνει τίποτα ή πάντως με πολύ λιγότερη συναισθηματική αναστάτωση απ’ ότι οι περισσότεροι άνθρωποι. Η φίλη μας αυτή, έχει αυτοπεποίθηση, είναι άτομο πετυχημένο και σταθερό. Ωστόσο, δεν έρχεται κοντά στους ανθρώπους, δεν είναι καν στόχος ζωής γι’ αυτή. Είναι αμφίβολο εάν θα καταλάβαινε τι συμβαίνει, ακόμη κι αν με κάποιο τρόπο βρισκόταν στο δρόμο της μια έντονη συναισθηματική σχέση. Είναι η υπερόπτης, όμορφη μοιραία γυναίκα που πολλοί άνδρες θεωρούν ερωτεύσιμη και πολλοί ερωτεύονται ακαριαία. Ταυτόχρονα, είναι ο τύπος που κάνει πολλούς ευαίσθητους, ίσως και ασφαλείς άνδρες να νιώθουν πικρία και φθόνο και άρα να απομακρύνονται. Αντίθετα, ελκύει τους άνδρες που είναι ακριβώς σαν και αυτή… υπερόπτες και ψυχροί.

Ο φοβικός
Και μας μένει ο τελευταίος τύπος σύναψης δεσμού που είναι ο φοβικός. Η γυναίκα που έχει αναπτύξει αυτόν τον τύπο δεσμού πραγματικά βρίσκεται ανάμεσα σε δύο κόσμους, μόνο που και οι δυο είναι οι χειρότεροι δυνατοί! Είναι ανασφαλής και αποφεύγει τις σχέσεις. Σαν να μην έφτανε αυτό είναι και αμφίθυμη γι’ αυτές όταν της προκύπτουν. Νιώθει αγωνία, άγχος, κατάθλιψη αλλά και εχθρότητα για τους άλλους. Τα συναισθήματα αυτά κατευθύνονται με ιδιαίτερη ένταση προς το άλλο φύλο. Σχεδόν απεγνωσμένα αποζητά την επιδοκιμασία των άλλων, την αναγνώριση, τη ζεστασιά . Θα ήθελε να έρθει κοντά τους. Ωστόσο, είναι βαθιά πεπεισμένη ότι κανείς δεν είναι σε θέσει να της δώσει όλα αυτά τα υπέροχα πράγματα. Δεν πιστεύει ότι μπορεί όντως κάποιος να την πλησιάσει. Γι’ αυτό αποφεύγει την εγγύτητα ή γενικά την οικειότητα στις σχέσεις. Η γυναίκα αυτή είναι ασταθής στις σχέσεις και έχει, χρόνια χαμηλή αυτοεκτίμηση. Το πιθανότερο είναι να απευθύνεται σε άντρες οι οποίοι, όπως και οι γονείς της, θα είναι κακοποιητικοί (συναισθηματικά ή και σωματικά) απέναντί της επιβεβαιώνοντάς της ότι δεν αξίζει την ευτυχία.

Αν λοιπόν διαβάζοντας αυτό το άρθρο αναγνωρίσατε ορισμένα χαρακτηριστικά του εαυτού σας σε κάποιο από τους τέσσερις τύπους δεσμού ψάξτε λίγο πιο πίσω, στα παιδικά σας χρόνια, την αιτία εμφάνισής τους.

Εάν νιώθετε ότι κάτι στις σχέσεις σας σας πιέζει συνεχώς ή δεν σας αφήνει να αισθανθείτε ευτυχισμένη μπορείτε να αναζητήσετε στήριξη από κάποιο ειδικό ψυχικής υγείας.